Viêm phổi ở trẻ em: Những chú ý quan trọng cho cha mẹ

Triệu chứng viêm phổi ở trẻ em có thể sẽ khác với triệu chứng viêm phổi ở người trưởng thành.

Mỗi 20 giây, viêm phổi lại cướp đi sinh mạng của một trẻ em trên thế giới. Vì 98% số ca tử vong vì viêm phổi xảy ra ở các nước đang phát triển nên việc nhận ra các triệu chứng viêm phổi ở trẻ em là vô cùng quan trọng.

Không giống như người lớn, trẻ nhỏ bị viêm phổi đôi khi không có những cơn ho dai dẳng hay sốt, mà triệu chứng viêm phổi ở trẻ em có thể sẽ mờ nhạt và khó nhận biết hơn. Trẻ nhỏ cũng sẽ có nguy cơ nhiễm viêm phổi cao hơn vì hệ miễn dịch của trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh.

Nhìn chung, triệu chứng bị viêm phổi sẽ khác nhau qua từng lứa tuổi, nhưng có một số triệu chứng chung bạn có thể nhận ra khi nào trẻ bị viêm phổi.

Viêm phổi nhẹ ở trẻ

Viêm phổi có nguyên nhân là do một số loại vi khuẩn gây ra, ví dụ như Mycoplasma pneumoniae và Chlamydophila pneumoniae. Đây là những loại vi khuẩn thường gây ra các triệu chứng rất nhẹ, kể cả ở trẻ nhỏ.

Loại viêm phổi này được gọi là viêm phổi không điển hình và thường gặp ở trẻ nhỏ lứa tuổi đi học. Trẻ nhỏ bị viêm phổi không điển hình thường sẽ không ốm đến mức phải nghỉ học, và có thể xuất hiện các triệu chứng sau:

Ho khan

Sốt nhẹ

Đau đầu

Mệt mỏi

Mycoplasma pneumoniae là loại vi khuẩn gây ra khoảng 15-50% số ca viêm phổi ở người trường thành, nhưng tỷ lệ này sẽ cao hơn một chút ở trẻ em tuổi đến trường. Các đợt bùng phát bệnh viêm phổi thường xảy ra ở những nhóm tiếp xúc gần gũi với nhau, ví dụ trong trường học, ký túc xá. Trẻ nhỏ phơi nhiễm với vi khuẩn đi ở trường thường sẽ mang theo vi khuẩn về nhà và làm lây lan cho những người khác.

Viêm phổi mức độ vừa ở trẻ em

Virus là nguyên nhân gây ra đa số các trường hợp viêm phổi ở trẻ em trước tuổi đi học, thường từ 4 tháng – 5 tuổi.

Trẻ nhỏ bị viêm phổi mức độ vừa thường có các triệu chứng liên quan đến nhiễm virus, ví dụ như:

Viêm họng

Ho

Sốt nhẹ

Ngạt mũi

Tiêu chảy

Mất cảm giác ngon miệng

Mệt mỏi, thiếu năng lượng

Viêm phổi mức độ nặng ở trẻ em

Viêm phổi do vi khuẩn là dạng viêm phổi thường gặp hơn ở trẻ nhỏ độ tuổi đến trường và thanh thiếu niên.

Loại viêm phổi này thường phát triển đột ngột, thay vì phát triển nặng dần theo thời gian. Các triệu chứng bao gồm:

Sốt cao

Ho có đờm màu vàng/xanh lá cây

Vã mồ hôi hoặc ớn lạnh

Đỏ da mặt

Đốm màu xanh đen ở môi hoặc móng tay

Khò khè

Khó thở

Trẻ nhỏ bị viêm phổi do vi khuẩn thường sẽ trông ốm hơn rất nhiều so với trẻ mắc các dạng viêm phổi khác.

Viêm phổi ở trẻ sơ sinh

Trẻ sơ sinh có thể sẽ không xuất hiện các triệu chứng điển hình của tình trạng viêm phổi.

Việc xác định xem trẻ có bị viêm phổi hay không là rất khó bởi trẻ chưa biết nói và không thể cho bạn biết trẻ đang cảm thấy khó chịu như thế nào.

Tuy nhiên, những triệu chứng sau có thể cho thấy rằng trẻ đang bị viêm phổi:

Trông tái nhợt

Lờ đờ, mệt mỏi

Khóc nhiều hơn bình thường

Bú kém

Dễ bị kích thích

Nôn mửa

Chăm sóc y tế cho trẻ bị viêm phổi

Trẻ nhỏ mới được nhập viện gần đây, trẻ nhỏ thường xuyên phải dùng kháng sinh, bị hen suyễn hoặc mắc các bệnh mãn tính khác hoặc chưa được tiêm phòng đầy đủ sẽ có nguy cơ bị viêm phổi cao hơn.

Cách duy nhất để khẳng định rằng liệu trẻ có bị viêm phổi hay không là đưa trẻ đi khám bác sỹ. Bác sỹ có thể sẽ kiểm tra tình trạng viêm gây tiết dịch trong phổi của bé bằng việc chụp X quang hoặc dùng ống nghe.

Bằng việc chú ý tới các triệu chứng viêm phổi sớm ở trẻ em, cha mẹ có thể sẽ tránh được việc phải đưa trẻ đi cấp cứu khi bệnh đã nặng. Tuy nhiên, bệnh viêm phổi có thể sẽ diễn biến nặng lên rất nhanh ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh non yếu hoặc có bệnh lý tiềm ẩn. Do vậy, cha mẹ cần lưu ý các dấu hiệu quan trọng nhất cho thấy trẻ cần được đưa đi cấp cứu ngay lập tức, bao gồm:

Cánh mũi phập phồng khi thở

Co kéo cơ liên sườn (phần mềm giữa các xương sườn lõm vào khi trẻ hít vào), co rút hõm ức, rút lõm lồng ngực.

Dấu hiệu rút lõm lồng ngực khi trẻ hít vào: Khi bé hít vào, phần dưới lồng ngực không phình ra như thường lệ mà lõm vào, nguyên nhân là do cơ hoành phân cách ổ bụng và lồng ngực cũng tham gia vào quá trình thở.

Thở nhanh: trẻ nhỏ bị viêm phổi thường sẽ thở rất nhanh. Bạn thậm chí còn có thể nhìn thấy các cơ bụng của trẻ chuyển động rất rõ để hỗ trợ cho việc thở. Trong viêm phổi, thở nhanh liên tục (khác với thở nhanh nhất thời khi trẻ bị sốt cao). Nếu nhận thấy trẻ thở nhanh, tốt nhất nên đưa trẻ đi cấp cứu.

Trẻ được coi là thở nhanh nếu thở trên 60 lần/phút (dưới 2 tháng tuổi), trên 50 lần/phút (2 tháng – 1 tuổi) hoặc trên 40 lần/phút (trên 1 tuổi).

Đếm nhịp thở khi trẻ đang nằm yên, không hoạt động gắng sức. Dùng đồng hồ có kim giây để đếm trong vòng 1 phút.

Lưu ý bổ sung

Nếu bé có hầu như TẤT CẢ các triệu chứng nói trên, có thở nhanh hoặc thở gắng sức nhưng KHÔNG TÍM ở môi hay ở mặt, bạn nên đưa bé đi khám bác sĩ ngay trong ngày.

Nếu bé có những biểu hiện trên VÀ tím quanh môi và ở mặt, phải đưa bé đến phòng khám cấp cứu ngay, có thể bé cần ôxy.

Không cần đưa bé đi khám bác sĩ vào buổi tối nếu bé có một số biểu hiện nói trên nhưng KHÔNG thở nhanh hay thở gắng sức, và KHÔNG tím. Bạn có thể đưa bé đi khám vào ngày hôm sau.

Trong mọi tình huống, nếu có bất cứ nghi ngờ gì hãy gọi điện tham khảo ý kiến bác sĩỹhoặc đưa bé đi khám ngay.